Jak wychować syna feministę?

Pozwól mu być sobą

Podział na to, co jest odpowiednie dla dziewczynek a co dla chłopców jest w dzisiejszym świecie niesamowicie rozpowszechniony. Różowe księżniczki i niebieskie samochody widzimy nie tylko w sklepach z zabawkami, ale także w przypadku wielu innych produktów: od pościeli, przez ubranka, po szczotki do zębów. Nie dziwi zatem, że dzieci przyjmują ten podział jako obowiązujący i prędzej czy później zaczynają zachowywać się zgodnie z nim. Więcej na ten temat w artykule „Jak szybko dzieci mogą wykształcić stereotyp, że tylko mężczyzna może być prezydentem?”

Wielokrotnie na blogu pisałam, że dzieci nie rodzą się z takimi preferencjami. Wykazano w badaniach, że niemowlaki bez względu na płeć nie mają silnych preferencji odnośnie zabawek. Takie preferencje pojawiają się zazwyczaj w okolicy 2-3 roku życia dziecka, kiedy to oczekiwania i presja wywierana przez otoczenie zaczyna brać górę nad wewnętrznymi wyborami. Długofalowe badania pokazują jednak, że różnicowanie zabawek dziecka pod kątem jego płci może mieć długoterminowe skutki na gender gap w nauce, umiejętnościach przestrzennych czy społecznych.    

Aby dzieci miały szansę w pełni rozwinąć swój potencjał, potrzebują swobody w podążaniu za swoimi zainteresowaniami, niezależnie od tego, czy są one “typowe” dla ich płci czy nie. Pozwalajmy im na to! Najważniejsze jest to, by nie przyjmować założeń, że WSZYSTKIE dzieci chcą lub powinny robić to samo. Wolność! To jest to, co możemy im zapewnić.

Zachęcajmy chłopców do zajęć plastyczno-artystycznych, nawet jeśli sami ich nie poszukują. Rzucajmy wyzwanie stereotypom. Chłopiec bawiący się lalkami kształtuje  w sobie umiejętności, których zdecydowanie będzie potrzebować w przyszłej roli ojca (jeśli przyjdzie mu ją pełnić).

Badacze zauważają, że to rodzice dziewczynek częściej próbują przełamywać stereotypy, zachęcając córki do podejmowania “chłopięcych” aktywności np. gry w piłkę. A czemu rodzice synów rzadziej zachęcają ich do “dziewczęcych” aktywności czy zawodów (np. baletu czy pielęgniarstwa)? Według naukowców powodem jest przekonanie, że “kobiece” oznacza “gorsze”.  

Naucz go wykonywać obowiązki domowe

Jawanza Kunjufu, autor książek edukacyjnych dla czarnoskórych chłopców powiedział: „Niektóre matki swoje córki wychowują, a swoich synów – kochają”. Pilnują córki z odrabianiem lekcji, angażują w obowiązki domowe, wymagają, by pomagały im w domu. A synów traktują ulgowo. Różnicę tę widać w danych: amerykańskie dziewczynki w wieku 10-17 lat spędzają tygodniowo o 2 godziny więcej na wykonywaniu obowiązków domowych niż chłopcy. A chłopcom częściej płaci się za pomaganie w domu.

Uczmy chłopców gotować, sprzątać i dbać o siebie tak, by byli tak samo kompetentni w domu jak oczekujemy, by nasze córki były kompetentne w pracy.  

Naucz go dbać o innych

Kobiety wykonują większość obowiązków i prac opiekuńczych – opiekują się zarówno dziećmi, jak i osobami starszymi – oraz oczywiście domem, nawet wtedy gdy oboje rodzice pracują zawodowo na pełny etat. A zawody związane z opieką nad innymi są dla starzejących się społeczeństw coraz bardziej potrzebne. Uczmy więc chłopców dbać o innych.  

Rozmawiajmy z chłopcami o tym, że opieka nad swoimi rodzicami w przyszłości – to będzie też ich rola. Angażujmy ich w pomaganie innym: potrzebującym członkom rodziny czy przyjaciołom. Powierzajmy im obowiązki zajmowania się młodszym rodzeństwem czy zwierzakami. Zachęcajmy do pomagania młodszym kolegom w klasie, dzielenia się wiedzą, uczenia innych.  

Dziel się pracą

Jeśli to możliwe – dziel się domowymi obowiązkami ze swym partnerem. Działania mówią więcej niż słowa. Jeśli matka gotuje obiad i sprząta a ojciec czasem jedynie skosi trawnik lub wbije gwóźdź w ścianę (a zwykle jest nieobecny), dzieci obserwują to i uznają za normę.

Miej także swój udział w zarabianiu pieniędzy. Mężczyźni wychowani przez matki, które pracowały zanim chłopcy skończyli 14 lat, w dorosłości poświęcają więcej czasu dzieciom i na prace domowe. Profesorka Harvard Business School Kathleen McGinn mówi, że mężczyźni wychowani przez pracujące matki są znacząco bardziej egalitarni w swoich postawach względem płci.

Promuj przyjaźnie z dziewczynkami

Badania na Arizona State University wykazały, że dzieci zaczynają dzielić się ze względu na płeć pod koniec przedszkola, co z kolei prowadzi do nasilenia się u nich stereotypów płci. Te podziały są oczywiscie inspirowane przez nas – dorosłych. W tym artykule pisałam o tym, jak silny wpływ ma dzielenie dzieci na grupy bazujące na jakichkolwiek kryteriach. To wcale nie musi być płeć!

Z kolei dzieci zachęcane do zabawy z rówieśnikami płci przeciwnej, nabywają lepsze umiejętności komunikacji i rozwiązywania problemów. Richard Fabes, badacz płci i edukacji, podkreśla, że gdy używamy płci do dzielenia dzieci na grupy oraz etykietowania aktywności jakimi mogą lub powinny się takie grupy zajmować, wówczas wzmacniamy ich stereotypy i uprzedzenia.

Organizujmy koedukacyjne urodziny i drużyny sportowe. W ten sposób uczymy dzieci, że wykluczanie innych z powodu ich płci jest niedopuszczalne. Przyglądajmy się też temu, jak zwracamy się do dzieci. W jednym z badań udowodniono, że kiedy nauczyciele zwracali się do dzieci, etykietując płeć (czyli mówiąc “dziewczynki i chłopcy” zamiast “dzieci”), uczniowie byli bardziej skłonni nabrać stereotypowych przekonań na temat ról kobiecych i męskich oraz spędzali mniej czasu na wspólnej zabawie. Wiecej na ten temat znajdziecie w tym artykule.

Chłopcy, którzy przyjaźnią się z dziewczynkami są też mniej skłonni myśleć o nich w kontekstach seksualnych.

Naucz go, że „nie” znaczy „nie”

Jak najwcześniej ucz syna pytać o zgodę zanim dotknie drugą osobę. Ta sama zasada dotyczy także zabawy z nami – rodzicami. Jeśli dziecko mówi “stop” – nie kontynuujmy siłowania się lub innych zabaw “kontaktowych”.  

Pokazujmy na własnym przykładzie jak zdrowo rozwiązywać konflikty. Dzieci, które są świadkami przemocy i rozwiązań “siłowych”, słabiej radzą sobie w przyszłych relacjach damsko-męskich.

Reaguj, kiedy inni zachowują się nietolerancyjnie

Reaguj, gdy jesteś świadkiem dokuczania lub agresji dzieci wobec innych dzieci. Przećwicz z synem proste scenki i wskazuj, co mógłby powiedzieć on sam, gdyby znalazł się w takiej sytuacji.

Reaguj także na niewłaściwe zachowania syna. “Chłopcy już tacy są” albo “chłopcy tak mają” to wymówka! Oczekujmy od chłopców więcej. Bądźmy czujni, by reagować na zachowania, które są poniżające, nietolerancyjne czy lekceważące wobec innych osób.

Nigdy nie używaj słowa „dziewczyna”, by kogoś obrazić

Nie mów i nie pozwalaj swojemu synowi mówić, że ktoś rzuca, biega lub robi cokolwiek innego “jak dziewczyna”. Nie używaj słowa “maminsynek” lub jego gorszych wersji. Nie opowiadaj seksistowskich dowcipów.

Zwracaj też uwagę na subtelniejsze niuanse językowe. Badania socjolożki Emily Kane, pokazały, że rodzice chłopców przekazują synom “tradycyjne” role płciowe głównie z obawy o to, by ich synowie nie byli szykanowani. Unikajmy oceniania i przyjmowania założeń na temat dzieci bazując na ich płci: co lubią lub w czym są dobre. Chłopców, z których inne dzieci się śmieją możemy uczyć odpowiednio reagować. Na przykład: “każdy może się bawić lalkami” albo “nie jestem dziewczynką, ale czy uważasz, że one są gorsze od chłopców?” 

Czytaj dużo, także o kobietach i dziewczynkach

Pewnie słyszeliście, że chłopcy są lepsi z matematyki a dziewczynki są bardziej uzdolnione językowo? Stereotypy mają samospełniającą się moc. Z badań wynika, że rodzice mówią mniej do chłopców niż do dziewczynek gdy dzieci są niemowlętami, a rodzice chłopców trzykrotnie częściej niż rodzice dziewczynek rozmawiają z dziećmi o liczbach i liczeniu (więcej o tym przeczytaj tu). Walcz ze stereotypami, mówiąc do syna tak samo dużo jak do córki. A ponadto czytaj mu i zachęcaj go do czytania.

Czytajcie o różnych bohaterach. Warto sięgać po historie, które przełamują stereotypy a nie tylko te o mężczyznach ratujących świat i dziewczynkach czekających na ratunek. Jeśli trafiacie na historię promującą stereotypy – rozmawiajcie o niej, zachęcając do kwestionowania ich treści. To samo można robić, oglądając bajki i filmy dla dzieci. Polecamy wam nasze ćwiczenie “Zostań krytyczką filmową” pomagającego budować krytyczne myślenie – zamieściłyśmy je w artykule “Stereotypy w filmach. Jak wpływają na życie dziewczynek i młodych kobiet?”. Jak argumentuje dr Christia Brown – profesorka psychologii – takie ćwiczenia i rozmowy można zacząć już z dziećmi 3-letnimi. To właśnie wtedy dzieci wyłapują stereotypy i zaczynają je zauważać. Jeśli nie pomożemy im nazwać ich “stereotypem”, uznają je za fakt.  

Celebruj chłopięctwo

Wychowywanie chłopców we wskazany wyżej sposób nie powinno polegać na mówieniu im czego mają nie robić, albo na zupełnym wymazywaniu jakichkolwiek różnic płci. Angażujmy się w zabawy budujące ich siłę i spryt jak np: wspinanie się na drzewa czy rozpalanie ogniska. Ale też uczmy ich, że siła chłopców może wynikać z okazywania emocji czy wrażliwości. Odwaga – ze stawania w obronie innych i przeciwstawiania się nietolerancji. A pewność siebie – z podążania swoimi, choćby najmniej “typowo męskimi” ścieżkami.