Stereotypy płci częściej mężczyznom niż kobietom przypisują wysokie zdolności intelektualne. Badania dowodzą, że stereotypy te są nabywane przez dziewczynki bardzo wcześnie i mają natychmiastowy wpływ na ich zainteresowania
Artykuł powstał na bazie badania opublikowanego w magazynie Science w styczniu 2017* roku przez następujący zespół badaczy: Andrei Cimpian – profesor psychologii na Uniwersytecie w Nowym Jorku, Lin Bian – doktorantka na Uniwersytecie w Illinois oraz Sarah-Jane Leslie – profesorka filozofii na Uniwersytecie w Princeton. Wyniki tego badania są bezpośrednią przyczyną powstania tego bloga.
6-letnie dziewczynki wierzą, że są mniej mądre od chłopców
Stereotypy płci znacząco wpływają na ambicję i wybór ścieżki kariery. „Błyskotliwość” mężczyzn jest często przywoływana jako usprawiedliwienie dla nierówności płci obserwowanej w ścisłych dziedzinach nauki. W rzeczywistości dziewczynki często osiągają lepsze wyniki zarówno w szkole jak i potem w pracy. Jednak przekonanie o tym, że inteligencja jest typowo męską cechą często blokuje je i wpływa negatywnie na podejmowane przez nie wybory naukowe w dziedzinach ścisłych.
W badaniu, które chcę przybliżyć celem było ustalenie jak wcześnie dochodzi u dziewczynek do tak ograniczających przekonań. Przeprowadzili serię eksperymentów na grupie 400 dzieci w podziale na grupy wiekowe (5-latki, 6-latki i 7-latki). Na początek 5-latkom przeczytano historię „bardzo mądrej osoby”. Następnie zapytano dzieci jakiej płci była ta osoba, której historię usłyszały. Dziewczynki w większości wskazały na dziewczynkę a chłopcy na chłopca. Ale już u dzieci 6-letnich zaobserwowano inne przekonanie: znacząco mniej dziewczynek wybrało własną płeć, podczas gdy chłopcy nadal faworyzowali swoją. Okazuje się więc, że stereotyp przypisujący mężczyznom „naturalną” i „wrodzoną” inteligencję zaczyna ujawniać się już u dzieci w wieku około 6 lat.
Zobacz też: Emocjonalne dziewczynki i agresywni chłopcy. Jak „kształtujemy” emocjonalność dzieci
Kto jest mądrzejszy w szkole?
W drugim eksperymencie badacze chcieli ustalić czy ten spadek „wiary” we własną płeć jest związany z różnicami w postrzeganiu osiągnięć szkolnych między dziećmi 5-letnimi a tymi starszymi (6 i 7-letnimi). Czy to możliwe by dziewczynki uważały, że chłopcy lepiej radzą sobie w szkole – i stąd nabierały przekonanie o ich większej inteligencji?
Dzieci poproszono więc by określiły, które z danej czwórki dzieci (dwóch dziewczynek i dwóch chłopców) osiąga najlepsze oceny. Okazało się, że nie było znaczących różnic między młodszymi a starszymi dziewczynkami jeśli chodzi o prawdopodobieństwo wyboru swojej płci jako tej otrzymującej najlepsze oceny. Dziewczynki stwierdziły, że osiągają lepsze wyniki w szkole. A mimo to uważały, że chłopcy są mądrzejsi.
Przekonania dziewczynek o tym kto jest inteligentny a kto nie, nie mają zatem źródeł w opinii na temat tego, kto osiąga dobre wyniki w nauce. Chociaż inne aspekty doświadczeń szkolnych na przykład postawy i uprzedzenia nauczycieli mogą wpływać na powstawanie tego stereotypu.
Zobacz też: Deklaracja dziewczyńskości
Stereotypy wpływają na zachowania dziewczynek
W trzeciej części badania zaproponowano starszym dzieciom dwie gry. Jedną przedstawioną jako zaprojektowaną dla „bardzo mądrych” dzieci, drugą zaś dla dzieci, które “bardzo się starają”. Badanym zadano cztery pytania by zmierzyć poziom ich zainteresowania każdą z gier. Dziewczynki były mniej niż chłopcy zainteresowane grą dla „bardzo mądrych” dzieci.
Następnie badacze sprawdzili czy różnice między płciami w zakresie zainteresowania grami są skorelowane z wcześniej ujawnionymi przekonaniami na temat inteligencji. Okazało się, że te dziewczynki, które w pierwszej części badania miały stereotypowe przekonania o inteligencji – czyli były bardziej skłonne przypisywać mądrość mężczyznom – były mniej zainteresowane grą dla „bardzo mądrych” dzieci. Oznacza to, że stereotypowe przekonania na temat mądrości i inteligencji mogą wpływać na rzeczywiste zachowania dzieci.
Zobacz też: Różnice płci: czym różnią się dziewczynki od chłopców? Wstęp
Rodzice: nie wzmacniajmy stereotypów!
Ten ostatni wniosek wydaje mi się tutaj kluczowy. Okazuje się więc, że stereotypy wpływają nie tylko na to, co dziewczynki o sobie myślą, ale także, przekładają się na ich działania. Mając mniejszą wiarę we własną „inteligencję”, dziewczynki są mniej skłonne podejmować niektóre aktywności. Kulturowe przesłania odnośnie zdolności poznawczych kobiet i mężczyzn działają na dzieci przez cały okres ich rozwoju. Ponieważ dzieci przyswajają je tak wcześnie (i co gorsza, niemal od razu zachowują się zgodnie z nimi), wiele zdolnych dziewczynek będzie skłonnych porzucić niektóre dziedziny nauki na jej wczesnym etapie.
Badacze stwierdzili, że konieczne są dalsze badania by dokładnie określić źródło stereotypu przypisującego inteligencję mężczyznom, zaobserwowanego w środowisku dzieci. Jednak to, co wyłania się z przeprowadzonego badania powinno dać nam mocno do myślenia. Skoro stereotyp obecny jest w przekonaniach już 6-letnich dzieci, niezwykle ważna staje się rola rodziców. Kształtujmy świadomie środowisko naszych dzieci, by nie wzmacniać tego stereotypu a już na pewno powstrzymujmy się przed jego kreowaniem. Ponieważ ten stereotyp zaczyna wpływać na zainteresowania dzieci gdy tylko zostanie przez nie przyswojony, istnieje duże ryzyko, że będzie ograniczał zakres ich rozważań dotyczących przyszłej ścieżki kariery.
Zobacz też: Jak szybko dzieci mogą wykształcić stereotyp, że tylko mężczyzna może być prezydentem?
Źródło:
*Bian L., Leslie S., Cimpian A. „Gender stereotypes about intellectual ability emerge early and influence children’s interests”. Science 27 Jan 2017, Vol. 355, Issue 6323, pp. 389-391.
