Już w wieku 4 lat dzieci są bardziej skłonne przypisywać ekspansywną mowę ciała mężczyznom niż kobietom. Niedługo potem dziewczynki zaczynają same siebie ograniczać i zachowywać się zgodnie ze stereotypem. Jak temu przeciwdziałać?
Psycholożka społeczna Amy Cuddy zajmuje się w swoich badaniach m.in. tym, jak mowa ciała wpływa na nasze samopoczucie: samoocenę, poczucie siły i sprawczości. Wiemy intuicyjnie, że sygnały niewerbalne jakie wysyłamy wpływają na to, jak inni ludzie nas odbierają. Uważa się, że mowa ciała stanowi sporą część wysyłanego przez nas komunikatu (i potrafi być ważniejsza od jego treści i tonu głosu).
„Pozycja mocy” może dodać siły
W swoich badaniach Amy próbowała dociec czy „udając” siłę można ją rzeczywiście poczuć. I na podstawie ich wyników argumentuje, że wpływ mowy ciała na naszą psychikę jest dwojaki. To, co myślimy i czujemy wpływa na naszą mowę ciała (kulimy się z niepewności lub wstydu, postawę otwartą prezentujemy gdy jesteśmy pewni siebie). Ale też odpowiednią mową ciała możemy wpłynąć na nasze samopoczucie.
W słynnym przemówieniu na konferencji TED postulowała, że przyjęcie „pozycji mocy” (np. wyprostowana pozycja ciała i ręce oparte na biodrach czyli tzw. pozycja Wonder Woman) przez zaledwie 2 minuty przed ważnym dla nas wydarzeniem (na przykład wystąpieniem publicznym lub rozmową o pracę) może sprawić, że poczujemy się silni i wypadniemy znacznie lepiej. W swoich badaniach dowodziła, że efekt ten wiąże się z reakcjami w naszym ciele: obniżeniem poziomu hormonu stresu – kortyzolu i podwyższeniem poziomu hormonu dominacji – testosteronu*.
Zobacz też: Samoocena wyglądu polskich dziewczynek. Pięknym żyje się łatwiej
Już 4-latki są uprzedzone
W pracy jako wykładowczyni, a także na własnym przykładzie młodej studentki, Amy obserwowała, że odbierającą moc mowę ciała częściej prezentują kobiety. To studentki są pełne niepewności, która demonstruje się w ich zachowaniach i mowie ciała. Ale kiedy to się zaczyna? W którym momencie dziewczynki zaczynają postrzegać siebie jako mniej silne od chłopców?
Wraz z zespołem badaczy Amy postanowiła sprawdzić, w jakim wieku dzieci zaczynają łączyć ekspansywną postawę ciała z siłą a zamkniętą mowę ciała z bezsilnością. Sześćdziesięciorgu dzieciom (30 dzieci w wieku 4 lata i 30 dzieci w wieku 6 lat) pokazano 16 par zdjęć lalek prezentujących dwie różne postawy ciała: pełną siły oraz zamkniętą. Zapytano dzieci o płeć każdej z lalek (1).
Okazało się, że obie grupy wiekowe silne postawy ciała przypisywały częściej mężczyznom. Jednak 6-latki były 3 razy bardziej skłonne niż 4-latki ocenić każdą lalkę z silną postawą ciała jako męską a każdą bezsilną jako kobiecą. Warto dodać, że zarówno dziewczynki jak i chłopcy byli jednakowo uprzedzeni (1).
Zobacz też: Dziewczynki, matematyka i stereotypy płci. Jak to działa?
Od hałaśliwych dziewczynek do „cichych myszek”
Wynika z tego, że mniej więcej w wieku 5 lat dziewczynki przyswajają stereotypy płci, które nakazują im w mężczyźnie widzieć silną, ekspansywną osobowość a w kobiecie nieśmiałą i stonowaną osobę. Amy uważa, że jest to efekt sposobu wychowywania dziewczynek. Od urodzenia są poddawane przekazom, które wypracowują w nich to przekonanie.
A przecież kilkulatki zajmują sobą tyle przestrzeni ile potrzebują, nie krępując się niczym. Są hałaśliwe i biegają z rękami uniesionymi w górę. Po kilku latach zamieniają się w „ciche myszki”. W wieku około 11-12 lat przekonanie, że to kobiety są słabsze i mniej im wolno zaczyna przejawiać się także w ich własnych zachowaniach. Przestają być ekspansywne i spontaniczne.
Z badań m.in. Carol Gilligan wiemy, że w okresie dojrzewania dziewczynki zaczynają zdawać sobie sprawę z wpływu swojego głosu i zachowania na otoczenie. Zmieniają swój głos i ciało po to, by się dopasować do oczekiwań lub być postrzeganymi w określony, pożądany społecznie sposób. Nawet najbardziej pewne siebie i ekspresywne dziewczynki potrafią znacząco zmienić się w tym okresie.
Zobacz też: Już 6-letnie dziewczynki wierzą w stereotypy płci, które będą ograniczać je przez całe życie
Nie dopuszczać stereotypów do głosu
Amy Cuddy wielokrotnie zastanawiała się nad tym jak zmotywować kobiety, by zabierały głos i by nie umniejszały samych siebie. Postuluje, aby pilnować dziewczynki, by nie przestawały tego robić. Skoro kilkuletnie dziewczynki demonstrują pewność siebie na równi z chłopcami, najlepiej jest próbować nie dopuszczać do tego, by stereotypy tę pewność umniejszały.
Dlatego Amy postuluje: nie mówmy dziewczynkom, by „ładnie siedziały”. Nie wysyłajmy im sygnałów, że nie powinny dużo mówić lub że zostaną źle ocenione jeśli zabiorą głos. Nauczmy je zajmować przestrzeń i dzielić się swoimi pomysłami. Nauczmy je szanować nie tylko innych, ale też siebie.
Silna kobieta – niekoniecznie czarny charakter
Ponadto, bądźmy czujni jakie wzorce dziewczynki przyswajają w bajkach i filmach. Dostarczajmy przykładów kobiet, które swą siłę i moc wykorzystują nie w roli czarnych charakterów. Jeśli dziewczynki przypisują silną mowę ciała i pozycją mocy negatywnym bohaterkom, to nic dziwnego, że jako późniejsze kobiety unikają takiej mowy ciała w codziennym życiu. Dziewczynkom potrzebne są wzorce silnych kobiecych ciał, demonstrujących swą moc bez skrępowania.
Moja 6-letnia córka już boryka się z niepewnością i na przykład obawia się publicznych wystąpień. Następnym razem gdy będzie denerwować się przed występem w przedszkolu, zaproponuję jej pozycję mocy. Na pewno jej nie zaszkodzi a liczę, że pomoże. Tak jak nieustraszonej dziewczynce (fearless girl – rzeźba przedstawiająca dziewczynkę stojącą w pozycji mocy w Nowym Jorku), odważnie stawiającej czoło szarżującemu bykowi z Wall Street.
*W późniejszym czasie inni naukowcy powtarzali badanie na większej próbie i nie uzyskali potwierdzenia zmian hormonalnych w wyniku stosowania pozycji mocy. Potwierdzili natomiast wzrost subiektywnego poczucia siły u osób ją stosujących.
Źródła:
- Glangchai C., „Venture girls”, 2018, Harper.
