Jak pomagać perfekcyjnej dziewczynce? Zacznij od jej mocnych stron
Optymalny poziom perfekcjonizmu
Dziewczynki zmagają się z perfekcjonizmem, co może mieć wiele negatywnych dla nich skutków. Nieustanne poczucie “bycia niewystarczająco dobrą” powoduje u nich błędne koło: nakazuje unikać ryzyka by utrzymać perfekcyjny obraz, a z drugiej strony osłabia ich siłę i sprawia, że bardziej odczuwają błędy i słabiej radzą sobie z porażkami czy niepowodzeniami.
Ale jest pewna doza dążenia do doskonałości, która jest niezbędna do osiągania lepszych rezultatów. Czy istnieje optymalny poziom perfekcjonizmu, zapewniający dążenie do poprawiania osiągnięć, a jednocześnie pozwalający uchronić dziewczynki przed jego ciemną stroną?
Zobacz też: Jak wychowywać nieperfekcyjne dziewczynki? Część 4
Rodzicielstwo oparte na mocnych stronach dzieci
Perfekcjonistki dbają o to, by nie popełniać błędów, tym samym koncentrują się na własnych słabościach i ich poprawianiu zamiast celebrować i rozwijać silne strony. My jako rodzice także często koncentrujemy się na tym, by dzieci poprawiały swe oceny czy nadrabiały niedociągnięcia.
Lea Waters – profesorka psychologii, założycielka Centrum Psychologii Pozytywnej na Uniwersytecie w Melbourne i promotorka rodzicielstwa bazującego na mocnych stronach dzieci – twierdzi, że taka koncentracja na słabościach jest nie tylko naturalna, ale też stanowi mechanizm obronny, wbudowany w nasz mózg. Nasi przodkowie czujnie obserwowali otoczenie, antycypując niekorzystne wydarzenia (1). Trafne wychwycenie czegoś, co nie do końca jest takie jak powinno, mogło czasem ocalić życie.
Dzisiaj w krajach rozwiniętych nie musimy już wyszukiwać trujących jagód ani chronić się przed drapieżnikami. Jednak nasze umysły są często tak negatywnie uprzedzone, że spędzamy z dziećmi sporo czasu w trybie “naprawiania”. Badania nad mocnymi stronami przeprowadzane przez dekadę przez Instytut Gallupa w różnych krajach i kulturach niezmiennie pokazywały to samo: przeważająca większość rodziców uważa, że to najsłabsze oceny uczennicy lub ucznia zasługują na najwięcej uwagi i czasu (2). Waters przekonuje rodziców by zwalczali w sobie ten naturalny instynkt i w zamian koncentrowali się na silnych stronach swych dzieci, ich talentach, umiejętnościach i pozytywnych aspektach osobowości.
Takie samo podejście sugerują badacze Instytutu Gallupa argumentując, że każdy z nas ma największy potencjał do odniesienia sukcesu w konkretnych obszarach (nie we wszystkich), a kluczem do rozwoju człowieka jest budowanie na tym, kim już jest, co już posiada.
Dlatego Tom Rath, badacz Instytutu Gallupa, popularne stwierdzenie “Możesz być kimkolwiek chcesz, jeśli włożysz odpowiednią dozę wysiłku” uważa za szkodliwe (2). Wiara w to, że możemy być kimkolwiek zapragniemy prowadzi nas często do intensywnego wysiłku, który często przynosi marne rezultaty (jeśli akurat zainwestujemy w aktywność, która nie czerpie z zasobów naszych mocnych stron).
Zobacz też: Jak wychowywać nieperfekcyjne dziewczynki? Część 3
Mocne strony to najlepsze pole do wzrostu
Jeśli dziewczynka “przynosi do domu” trzy piątki i jedną dwójkę, w tradycyjnym podejściu rodzice skoncentrowaliby się na rozmowie o najsłabszej ocenie, myśląc jak pomóc córce ją poprawić, by osiągnąć wynik na poziomie pozostałych przedmiotów. Tymczasem, przyjmując perspektywę dziecka: jaki sygnał takie podejście wysyła? Czy nadmierna uwaga skierowana na najsłabszą ocenę pomoże dziewczynce się poprawić?
Lea Waters argumentuje w ten sposób:
“A jeśli rodzice odnotowaliby dwójkę ale poświęcili trzykrotnie więcej uwagi piątkom doceniając osiągnięcia córki? A jeśli pomogliby jej sprawdzić jak mogłaby zastosować te same taktyki, dzięki którym odnosi sukcesy w jednych przedmiotach, by pomóc sobie w tych, z którymi ma trudności?”
Łatwiej powiedzieć niż zrobić – pomyślą niektórzy rodzice. Ale istnieje jedna fundamentalna zasada doskonalenia procesów, zgodnie z którą jeśli koncentrujemy się jedynie na eliminowaniu słabości, możemy poprawić proces lub osobę jedynie do poziomu przeciętnego. Tymczasem największe pole do wzrostu leży w tych obszarach, które stanowią nasze mocne strony. Jeśli zatem je zidentyfikujemy i będziemy rozwijać, mamy szansę osiągnąć lepsze rezultaty, niż gdybyśmy jedynie pracowali nad słabościami.
Zobacz też: Jak wychowywać nieperfekcyjne dziewczynki? Część 2
Koncentracja na mocnych stronach daje lepsze życie
Nasz naturalny talent pomnożony przez wysiłek jaki wkładamy pozwala nam osiągnąć dobre rezultaty szybciej niż innym. Takie spojrzenie na rozwój człowieka proponują Marcus Buckingham i Donald Clifton, autorzy słynnej książki “Now, discover your strengths”. Z pomocą Instytutu Gallupa przebadali 200 tyś pracowników w 36 firmach, zadając pytanie: “Czy w pracy masz okazję do tego, by każdego dnia robić to, co robisz najlepiej?”. Następnie porównywali ich odpowiedzi z wynikami jakie osiągali w pracy i odkryli silną korelację.
Badania dowodzą, że podejście oparte na mocnych stronach wyposaża dzieci w większy poziom zadowolenia i zaangażowania oraz wyższe osiągnięcia akademickie. Dorosłym pomaga natomiast osiągnąć większą satysfakcję z pracy i życia osobistego, wyższą samoocenę i odporność na stres, mniejszą podatność na depresję.
Zobacz też: Jak wychowywać nieperfekcyjne dziewczynki? Część 1
Jak identyfikować mocne strony
Aby zacząć pracować z dziewczynką tą metodą, należy zacząć od identyfikacji jej mocnych stron. Waters proponuje listę ponad 120 mocnych stron, opracowaną przez psychologów (3), z której każdy może skorzystać. Jak jednak dokonać wiarygodnej oceny? Jakie kryteria przyjąć? Autorka podaje kilka wskazówek, które mogą pomóc w diagnozie czy dana umiejętność jest rzeczywiście mocną stroną (1).
- Czy obserwujesz osiągnięcia?
“Szukaj aktywności, w których dziewczynka osiąga bardzo dobre rezultaty jak na swój wiek – umiejętności, których szybko się uczy i potrafi powtarzać pewne wzorce z sukcesem. Przykładowo: dziecko, które dość szybko po tym jak nauczy się grać w koszykówkę, wielokrotnie wykonuje celne rzuty do kosza. Lub uczennica, która uwielbia czytać i używa bardziej złożonych słów i struktur niż jej rówieśnicy”.
- Czy widzisz energię?
“Mocne strony mają samonapędzającą siłę: im bardziej z nich korzystamy, tym więcej im zawdzięczamy. Dają nam energię i poczucie mocy. Zauważysz, że dziecko tryska energią jeśli oddaje się ulubionej czynności, często nie czując upływu czasu”.
- Czy widzisz dużą częstotliwość?
“Przyjrzyj się temu jakie aktywności wybiera dziewczynka w wolnym czasie, jak często angażuje się w daną aktywność, jak o niej opowiada? Czy czuć prawdziwy entuzjazm i motywację?”
Zobacz też: Perfekcyjna dziewczynka nie ryzykuje
A co robić ze słabymi stronami?
Jeśli istnieje rzeczywista konieczność by się nimi zająć, Waters sugeruje przyjrzeć się, którą swoją kluczową kompetencję dziecko może wykorzystać by nad nimi pracować. Która silna strona mojej córki może sprawić, że może ona podejść do napotkanej trudności inaczej? Jak ja sama/sam mogę jej w tym pomóc?
Tradycyjne podejście do pracy nad słabościami skupia się na mówieniu dzieciom czego nie powinny robić. Tymczasem metoda bazująca na mocnych stronach pozwala dzieciom przyjrzeć się temu, co mogą zrobić wykorzystując moce, jakie są w ich posiadaniu. Rolą rodziców w tym podejściu jest pokazanie dzieciom jak sięgnąć do swoich zasobów i z nich czerpać siłę do zmiany i rozwiązywania problemów. Jak argumentuje Tom Rath “Nie możesz być kimkolwiek zapragniesz – ale możesz być kimś więcej niż aktualnie jesteś”.
Zobacz też: Jak wychowywać dziewczynki w świecie pełnym stereotypów płci?
Źródła:
- Waters L., “The Strength Switch: How The New Science of Strength-Based Parenting Can Help Your Child and Your Teen to Flourish”, 2017, Scribe, United Kingdom.
- Rath T., “StrengthsFinder 2.0”, 2015, Gallup Press, USA.
- Lista dostępna w języku angielskim pod adresem: https://www.strengthswitch.com/wp-content/uploads/2017/05/16.-Strengths-Definitions.pdf
Witam! Link do strony z listą mocnych stron przekierowuje do informacji, że taka strona nie istnieje…
Hej Basia, rzeczywiście ten link przestał działać. Wysłałam Ci plik mailem 🙂