Feminatywy dla początkujących

Formy te tworzono analogicznie do tych istniejących już w polszczyźnie – żeńska forma słowa „adwokat” stała się „adwokatką”, tak jak żeńska forma słowa „nauczyciel” to „nauczycielka”. Ciekawym jest fakt, że do tworzenia nazw żeńskich zachęcały autorytety w dziedzinie językoznawstwa. W „Poradniku Językowym” z 1911 r. możemy przeczytać, że używanie nazw żeńskich jest wyłącznie kwestią „logiki językowej”, której „wymaga różnica płci”. W 1934 r. natomiast na tych samych łamach Sieczkowski pisał, że używanie form żeńskich (jak podane przez niego profesorka, doktorka, docentka, adwokatka) to rzecz naturalna w czasach, kiedy kobiety otrzymują stopnie doktorskie czy habilitacje.

Co się zatem stało, że feminatywy odnoszące się do prestiżowych zawodów zniknęły potem na wiele lat z języka?

W latach 50. XX wieku ich postrzeganie drastycznie się zmieniło. Na fali budowania nowego ustroju zaczęto odrzucać dawne koncepcje, również te językowe. Formy żeńskie uznano za „zacofaństwo, kurczowe trzymanie się tradycji językowej” czy brak „postępu językowego”. To formy męskie były wówczas postrzegane jako prestiżowe i postępowe, a także odzwierciedlające równość płci. Co więcej, to wtedy narodziła się tendencja do uznania form męskich za generyczne, czyli odnoszące się do wszystkich płci.

Zobacz też: „Siedź jak dziewczynka” czyli o dyscyplinowaniu słów kilka

Feminatywy – jak jest dziś?

Feminatywy powróciły do łask na fali odzyskiwania historii (herstorii) i przywracania pamięci o bohaterkach polskiego ruchu feministycznego. Pierwszą osobą publiczną, która na nowo wprowadziła te formy do mainstreamu, była Izabela Jaruga-Nowacka. To ona, a nie Joanna Mucha, utworzyła formę „(wice)ministra” i konsekwentnie stosowała ją w swojej działalności. Feminatywy obecne były również w tekstach organizacji pozarządowych, takich jak Amnesty International czy Feminoteka, a także w niektórych mediach, w szczególności „Wysokich Obcasach” i Radiu TOK FM.

Jednak to 2016 rok był dla feminatywów przełomowy – największa zmiana dokonała się za przyczynkiem nowego pokolenia aktywistek i aktywistów, które „narodziło się” po Czarnym Proteście. Język inkluzywny jest dla młodych osób aktywistycznych bardzo istotny, a dzięki swoim zasięgom wiele z tych osób „wyszło” z przestrzeni wirtualnej do „oficjalnej”, a wraz z nimi bliskie im kwestie.

Zobacz też: Czy mówienie dziewczynce: „możesz wszystko” jest dla niej szkodliwe?

Jak Polki postrzegają aktualnie feminatywy?

Na polu percepcji feminatywów dokonała się ogromna zmiana w ciągu ostatnich 10 lat.

W 2011 przeprowadzono badanie, z którego wynika, iż 80% kobiet nie potrafiło wskazać definicji feminatywu, 50% kobiet uznało, że nie potrzebuje omawianych form, a 60% bało się używać ich wobec siebie ze względu na ostracyzm społeczny.

Natomiast w 2021, roku firma Pracuj.pl i Fundacja Sukces Pisany Szminką przeprowadziły badanie opinii kobiet, mężczyzn i osób niebinarnych na temat feminatywów. Badanie na kobietach przeprowadzono na próbie prawie 18 tys. uczestniczek. Spośród nich 83% poparło używanie żeńskich form nazw zawodów i funkcji na równi z męskimi. 78% uczestniczek zadeklarowało oczekiwanie feminatywów w ogłoszeniach o pracę. W porównaniu z badaniem z 2011 roku o połowę zmniejszyła się liczba Polek, które uważają, że feminatywy nie pasują do niektórych zawodów (30%).

Zobacz też: Dziewictwo: przestarzały koncept?

Wasze doświadczenia z feminatywami

Zachęcam was do dyskusji i podzielenia się waszym doświadczeniem. Czy używacie feminatywów? Z jakimi zarzutami czy wątpliwościami w kwestii ich stosowania najczęściej się spotykacie? Zróbmy wspólnie katalog wszystkich pojawiających się „ale” i poszukajmy sposobów na ich rozbrojenie! Czekam na wasze komentarze.